Evidence-based πρακτικές για την θεραπεία ψυχικά πασχόντων στην κοινότητα

Αν ανατρέξουμε λίγες δεκαετίες πίσω στο χρόνο, η θεραπεία ενός χρόνιου ψυχιατρικού ασθενή με έντονα δυσλειτουργικό παραλήρημα θρησκευτικού περιεχομένου, συχνές υποτροπές, αυτοκτονικό ιδεασμό και απουσία εναισθησίας – άρα και συχνές διακοπές στη λήψη φαρμακευτικής αγωγής – μέσα στην κοινότητα και με τη βοήθεια αυτής, θα φάνταζε σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Πόσο μάλλον αν μας πληροφορούσαν ότι πρόκειται για κάτοικο μιας απομονωμένης περιοχής όπου δεν υπάρχει ψυχιατρικό νοσοκομείο ούτε και φυσική παρουσία ψυχιάτρου. Σήμερα, η χρήση της τηλεψυχιατρικής τεχνολογίας και οι συστηματικές προσεγγίσεις αγωγής της κοινότητας μας επιτρέπουν όχι μόνο να υλοποιούμε τα σενάρια επιστημονικής φαντασίας αλλά και να μιλάμε για evidence-based θεραπευτικές προσεγγίσεις «δύσκολων ψυχιατρικών ασθενών» στον τόπο διαμονής τους.

Αναμφισβήτητα, η μεταστροφή αυτή των στάσεων και εν συνεχεία των προσεγγίσεων δεν συντελείται από τη μια στιγμή στην άλλη. Κάθε άλλο, απαιτεί μια συνεχή διαδικασία ευαισθητοποίησης και συνδιαλλαγής των επαγγελματιών ψυχικής υγείας με την ευρύτερη κοινότητα και με τους εκάστοτε φορείς κάθε τύπου εξουσίας ·γιατρούς, εισαγγελείς, αστυνομικούς, λιμενικούς, ιερείς, καθηγήτες.

Η σχέση του προσωπικού μιας Κινητής Μονάδας με τα μέλη που απαρτίζουν το κοινωνικό σύστημα οργάνωσης που ονομάζεται κοινότητα περνά από πολλά στάδια για να καταλήξει στη συνεργατική θεραπεία των πασχόντων μελών. Χρειάζεται διαρκής ενημέρωση, υποστήριξη στις εκάστοτε ανάγκες που μπορεί να προκύψουν (π.χ. επείγοντα περιστατικά στους χώρους των σχολείων ή των αγροτικών ιατρείων), παραδειγματική στάση απέναντι στους αποκλεισμένους, ανθεκτικότητα στις αντιξόοτητες και στις ματαιώσεις, ανάδειξη των πολλαπλασιαστικών οφελών, μεταλαμπάδευση συλλογικού πνεύματος. Σε όλη τη διαδικασία υπεισέρχεται ένα πλήθος παραγόντων που μπορεί να την αναχαιτίσουν. Χαρακτηριστικά μπορούμε να αναφέρουμε την απουσία υποστηρικτικού δικτύου που καθίστα ιδιαίτερα δύσκολη την αντιμετώπιση ενός ψυχιατρικού περιστατικού. Ωστόσο, τα αντικειμενικά οφέλη που προκύπτουν με την αποφυγή της ακούσιας νοσηλείας αποκτούν ένα χαρακτήρα ανατροφοδότησης που ενισχύουν τα κίνητρα για συνέχιση της προσπάθειας εύρεσης λύσεων εναλλακτικών της ακούσιας νοσηλείας.

Ο πρωταγωνιστής του σεναρίου που αναφέρουμε στην αρχή του κειμένου είναι υπαρκτό πρόσωπο. Έπειτα από πολλές και πολύμηνες ακούσιες νοσηλείες μπαίνει για άλλη μία φορά σε  υποτροπή. Αυτή τη φορά όμως, δεν μεταφέρεται ως κρατούμενος στην Αθήνα αλλά νοσηλεύται εδώ και μία εβδομάδα  στο Κέντρο Υγείας Νάξου όπου λαμβάνει τη φροντίδα των γιατρών, του νοσηλευτικού προσωπικού και του επιστημονικού προσωπικού της Μονάδας Ψυχικής Υγείας. Η συνεχής βελτίωση της κατάστασης του τις τελευταίες ημέρες θα αποτελέσει ακόμα ένα έρεισμα προς την κατεύθυνση της παροχής ποιοτικών κοινοτικών υπηρεσίων.

Άλλωστε, αποστιγματισμός και κοινοτική ψυχιατρική αλληλεπιδρούν δυναμικά. Η άρση του στίγματος της ψυχικής ασθένειας αποτελεί προαπαιτούμενο για την θεραπεία στην κοινότητα και η θεραπεία στην κοινότητα οδηγεί ολοένα και περισσότερο στην άρση του στίγματος.

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΣΕ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ “ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΤΗΛΕΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ”

Η ΚΛΙΜΑΚΑ αξιοποιώντας την εμπειρία της από τη χρήση της τηλεψυχιατρικής, αποφάσισε να προχωρήσει σε διαβούλευση για το εγχειρίδιο  «Προδιαγραφές και Διαδικασίες Τηλεψυχιατρικής». Το εγχειρίδιο αποτελεί προσπάθεια τυποποίησης των διαδικασιών που ακολουθεί η ΚΛΙΜΑΚΑ και περιλαμβάνει τις ακόλουθες ενότητες:

• Τεχνικές Προδιαγραφές Εξοπλισμού Μονάδας Τηλεψυχιατρικής (κωδικός 01)
• Προδιαγραφές Χώρων Τηλεψυχιατρικής (κωδικός 02)
• Καλές Πρακτικές (κωδικός 03)
• Κατάρτιση – Πληροφόρηση (κωδικός 04)
• Βιβλιογραφία (κωδικός 05)
• Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας (κωδικός 06)

Για το πλήρες κείμενο πατήστε εδώ

Η Κλίμακα καλεί κάθε τους ενδιαφερόμενους να συμβάλλουν στη βελτίωση του, καταθέτοντας τις διορθώσεις, τις συμπληρώσεις, τα σχόλια και τις εκτιμήσεις τους στην ηλεκτρονική διεύθυνση: info@klimaka.org.gr
Στόχος είναι, μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας, το εγχειρίδιο να λάβει την  μορφή πρωτοκόλλου λειτουργίας των μονάδων τηλεψυχιατρικής

Η τηλεψυχιατρική ως μέσο για την παροχή υπηρεσιών σε απομακρυσμένες περιοχές

Με τον όρο τηλεψυχιατρική εννοείται ένα σύστημα παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας μέσω τηλεπικοινωνιών, στην οποία δίνεται η δυνατότητα σε εξεταστή και εξεταζόμενο να έχουν αμφίδρομη οπτική και λεκτική εξ αποστάσεως επαφή.

Τον Ιούνιο του 2000 η ΚΛΙΜΑΚΑ ξεκίνησε την πρώτη πιλοτική εφαρμογή τηλεψυχιατρικής στην Ελλάδα και το 2001 η σύνδεση μέσω Η/Υ  αντικαταστάθηκε με  τρία συστήματα teleconference.

Η ανάπτυξη της Τηλεψυχιατρικής κλήθηκε να απαντήσει σε δύο σύγχρονες ανάγκες:

• Αφενός στη συνεχώς αυξανόμενη ανάγκη για παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας που συχνά υπερβαίνει το ανθρώπινο δυναμικό που διατίθεται.

• Αφετέρου στην ανάγκη κάλυψης της περιφέρειας με υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, τη στιγμή που το μεγαλύτερο μέρος του ιατρικού δυναμικού της χώρας μας είναι συγκεντρωμένο στα αστικά κέντρα.
  

  Το δίκτυο τηλεψυχιατρικής της ΚΛΙΜΑΚΑ στην Ελλάδα

Τα μέσα με τα οποία υλοποιείται η τηλεψυχιατρική στις μονάδες της ΚΛΙΜΑΚΑΣ είναι :

• η τηλεδιάσκεψη
• ο ηλεκτρονικός φάκελος ασθενούς
• κατοχυρωμένη ηλεκτρονική υπογραφή

Η λειτουργία και η παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας από την Κινητή Μονάδα βασίζεται ως επί το πλείστον στην τηλεψυχιατρική που δίνει τη δυνατότητα ψυχιατρικής κάλυψης απομακρυσμένων περιοχών και συγχρόνως δρα επικουρικά στα αγροτικά ιατρεία των νησιών με τους παρακάτω τρόπους:

• Εκτίμηση και διάγνωση ασθενών
• Τακτική παρακολούθηση ασθενών
• Συνταγογράφηση φαρμάκων
• Ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις
• Αγωγή υγείας στην κοινότητα
• Επιστημονικές συσκέψεις και εποπτεία
• Κατάρτιση και συνεχιζόμενη εκπαίδευση του προσωπικού και άλλων επαγγελματιών υγείας
• Διοικητικές δραστηριότητες

Αναλυτικότερα οι εφαρμογές της τηλεψυχιατρικής στο πλαίσιο λειτουργία της Κινητής Μονάδας  αφορούν: